Mae’r rhaglen dogfen Welcome to Wrexham ar Disney+ wedi creu llawer o gyffro o gwmpas CPD Wrecsam wrth gwrs, oherwydd ei fod o’r rheswm Ryan Reynolds a Rob McElhenney wedi prynu’r clwb yn y lle cyntaf wrth gwrs, ac mae’r rhaglen wedi denu sylw o gwmpas y byd ers darllediad. Felly does dim bai arnoch chi os wnaethoch chi ddim sylwi fersiwn Cymraeg yn digwydd ar S4C ar yr un pryd â’r gyfres gyntaf Disney. Dim siawns o herio’r gyfres Disney yng Nghymraeg yn anffodus (a’r diffyg cyllideb debyg), ond roedd y gyfres yn ddifyr, efo ffocws ar y clwb drwy ddiwylliant Cymraeg.
Roedd y cynhyrchwyr yn ddoeth i gynnwys Maxine Hughes, gwyneb enwog o’r hysbysebiad Disney, yn ogystal â Wrexham Lager, radio cymuned, ac adolygiad y tymor. Roedd dau peth diddorol yn benodol. Chwaraeodd Lili Jones rhan o’r gyfres S4C cyn iddi hi ymddangos ar y gyfres Disney, rhywbeth ble S4C wedi bod yn fwy clyfar na’r tîm Disney i ddangos stori ddynol ysbrydoledig cyn iddyn nhw sylwi. Hefyd, doedd dim gymaint o ffwdan am y teulu yn y rhaglen, tair cenhedlaeth o gefnogwyr ymrwymol. Roedd cymeriadau dadleuol yn y sioe Disney ond mae’r teulu S4C wedi ymddangos yn fwy normal a gwir, ac yn haws i hoffi na rhai pobl yn Welcome to Wrexham. Mae’r gyfres Disney wedi trwsio rhai o broblemau o’r gyfres gyntaf, felly basai hi’n ddidorol i weld os mae Clwb Ni wedi copïo steil Disney neu barhau efo eu dulliau eu hunain.
PENNOD 1
Roedd llawer o bethau i drafod, hyd yn oed ar ôl ragymadrodd hir i ddangos popeth – mor hir ro’n i’n tybed os oedd angen i wylio’r rhaglen i gyd! Fel rhai o’r penodau o’r ail gyfres Disney, roedd y bennod yn gyflym, yn symud o thema i thema, tipyn bach yn rhy gyflym weithiau.
Ar ôl i’r gyfres gyntaf orffen wedi methiant yn y gemau ail-gyfle, felly roedd llawer o bethau i weld i ddal i fyny, gan gynnwys dyrchafiad o’r National League a’r achlysur o’r tîm merched yn chwarae yn y Cae Ras am y tro cyntaf. Mae’r ddau beth yn teimlo fel oesoedd yn ôl rŵan oherwydd llwyddiant i’r dynion a merched ers hynny, ond mae’n werthfawr i atgoffa eich hunain eto, a’r emosiynau wedi creu ganddyn nhw. Roedd Lili Jones yn y canol o’r ddau beth eto – mae hi’n cynrychioli ei hun a’i theulu mor dda mae’n hawdd anghofio ei bod hi wedi mynd drwy rywbeth trasig. Ond mae hi’n dangos ei dewrder a chryfder bob tro, ac yn chwarae’n dda ar y cae hefyd. Bydd gôl fythgofiadwy ganddi hi i ddod ar y sioe dw i’n siŵr…
Roedd cymysg o gefnogwyr ar y sioe. Tomi Caws fel cefnogwr am oes – tybed os bydd y sioe’n edrych am yr effaith o bobl fel fo’n colli eu swyddi newyddiadur. Dyma bwnc yn dangos chwaraeon a chyfryngau’n newid yn negyddol (hyd yn oed mae Henry Winter wedi bod yn diswyddo felly mae’n galed i bawb yn y diwydiant, yn enwedig yn y gwasg lleol). Cledwyn fel gweithiwr am amser hir hefyd, y fath o gymeriad sy’n gweithio’n ddiflino am bob clwb heb gymaint o ganmoliaeth. Ond gwelon ni gwynebau gwahanol hefyd; y “Wrexpats”, yn defnyddio’r clwb i gysylltu â’r hen wlad, cefnogwyr sydd wedi gwneud ffrindiau newydd yn Wrecsam, a hyd yn oed Ffion o Benygroes. Dw i’n disgwyl trafod ei thriniaeth ar-lein y tro nesa (dyfyniad “ddim yn fêl i gyd” iddi hi yn ystod y rhaghysbyeb pennod 2), ond mae’n werthfawr i gofio sut mae McElhenney yn trafod yr orymdaith dyrchafiad. Daeth 40,000 o bobl allan i weld y bws drwy’r strydoedd; mae’n amhosib ffitio nhw i gyd yn y Cae Ras, felly roedd cefnogwyr hen a newydd yno, rhai sy’n dod i gemau bob wythnos, ac eraill efo perthynas achlysurol i’r clwb. Mae pobl isio gweld y clwb yn tyfu, felly bydd cefnogwyr newydd yn bwysig, a sut maen nhw wedi dod i’r clwb yn ongl ddiddorol i’r cwmnïau teledu. Bydd rhaid i ni barchu cefnogwyr newydd i gadw arian yn dod i mewn…
Roedd y ffocws ar gemau cyfeillgar yn America’n ddiddorol hefyd. Dw i ddim siŵr bod Cymru’n gwneud digon o’r cysylltiad efo America a’r arlwyddion gynnar, felly ro’n i’n hapus i weld darn am y pwnc yn Pennsylvania. Roedd darnau a’r dathliadau Las Vegas a’r anafiad Paul Mullin yn y gyfres Disney, felly doedd dim amser i gynnwys rhywbeth yn y sioe ‘ma, y tywydd ofnadwy a pheryglus yn Philadelphia. Ar ôl yr ymdrech i fynd yno, basai’r amodau wedi bod yn siomedig i’r teithwyr, ond maen nhw wedi gwneud y gorau allan o’r sefyllfa. Dw i wedi bod yn feirniadol am y bennod Welcome to Wales yn y gyfres Disney, ond dw i ddim yn gallu pwysleisio’r bennod yn stereoteipio pan cefnogwyr gwlyb yn codi eu hysbryd wrth ganu Calon Lân o dan yr eisteddle!
Felly mae S4C wedi defnyddio pennod brysur i ymdrin â’r dyrchafiad a’r haf. Falle ychydig rhy brysur – falle basai mwy o benodau byrrach wedi bod yn well. Ond roedd y bennod yn ddifyr ac yn defnyddio pynciau na’r gyfres Disney weithiau. Mae’n bwysig i’r gyfres ddod o hyd eu ffocws eu hunain, ac mae’n gwneud hynny hyd yn hyn.
Since 2011 the Focus Wales music festival has been a highlight for Wrexham as a place, attracting thousands of visitors as around 300 artists, lots from Wales but plenty from around the world, play in many venues in the city. It’s such a great event and a real boost to the area every year, one I’m almost disbelieving has grown from the ground up here and has remained here (by comparison, the Comic Con was a local success story which basically outgrew Wrexham). Although football success has changed outside perception of Wrexham, the nature of the city is still a subject of much heated debate locally, hence how amazed I am that the festival has thrived. There are a number of people and groups working hard on Wrexham’s events and new developments to make that debate much more positive, and Focus Wales was ahead of the game there. Usually I get to sample one gig at one venue on one night and they have all been amazing. This year I couldn’t settle on one so decided to try a multi-venue day ticket for the Friday. Potentially gruelling for someone in their mid-40s who likes a sit down, but I paid up and saw where a venue hopping approach took me. I’ve never been much of a music writer, I just know what I like, and saw that there was plenty that I do like if I had the stamina…
I started at Old No.7 bar and grill (where drink will flow but hopefully no blood will spill). A venue I hadn’t been to in its current guise. I had been there when it was a Mediterranean restaurant, where me and my now wife went out for Valentines Day many years back and had a blazing row afterwards. It held more beloved status locally as Dodman’s shoe shop between 1897 and 2003, the kind of length of service much mourned when people discuss the city centre now. I went there to see Em Koko, once of the excellent Clwb Fuzz who have gone one way under the name Midding while she is now doing her own thing ( https://youtube.com/playlist?list=OLAK5uy_l-J0iufqTSkfkbd3khRxWLC1Zx0Zm1I5g&si=fU0PsALYGxGr-mk5 ), a short show but one that a lot of people crammed in to see and a great opener before making my way back up town.
Next it was a brisk walk up to Hwb Cymraeg, where a tipi style venue was set up in Queen’s Square, an open space that hasn’t always been best used but is increasingly the centre of pop up events in Wrexham. And, this really was manna from heaven, they had set up tables and chairs! I knew I would be grateful for my time spent on those by the end. The first act was Siula ( https://youtu.be/rB1t2QP3JRI?si=IbpS2bmCcXBUQSlz ), a synth collaboration between Cotton Wolf’s Llion Robertson and Iqra Malik, who has released music as Artshawty before. Shorter than expected due to technical gremlins delaying the start, and when you lose your minutes here you don’t get them back. Another enjoyable one albeit cursed by the dreaded people at the back who have just got to talk right at that moment. Next up here was Ynys, centred around Dylan Hughes of Radio Luxembourg and Race Horses, and the creator of absolutely one of my favourite songs of recent years ( https://youtu.be/GaK3JJYjgOM?si=HGWjCpy1mYXhok0F ) although this was where I had my biggest dilemma of the evening, with this performance overlapping with another I was eager to see. I knew I got a clear 15 minutes here before the other show started and decided to just vibe it, and decide spontaneously when to move. When previously faced with such dilemmas I’ve ended up sticking where I was, and I ended up doing so again during their excellent set, only distracted by someone in front of me being on the Spotify page for T’Pau for some reason. The magnificent Caneuon came second last and then I had to run…
A short hop then to Llwyn Isaf, AKA Library Field, where a marquee was set up for the showpiece gigs of the festival, possibly taking away the traditional spot for lunchtime student time wasting. The main headliners play here and the big top has hosted Echo and the Bunnymen, The Coral, and Self Esteem in the recent past, and Spiritualized were its big name for Saturday night this time. Maybe the post-Covid atmosphere helped, but the 2021 Saturday night here with Tim Burgess and Kelly Lee Owens amongst others was a particularly special evening. These gigs were once held at William Aston Hall at the university but Llwyn Isaf is a more convenient location for the venue hopper. I came for The Bug Club ( https://youtu.be/yvwASPXJEfI?si=SRy50GA63oqX8peM ), a band I was really keen to see who have been prolific in their relatively short time around, so I could have done without chopping off half their set. I got enough of their energy in the second half of that set to make up for a whole one but it felt over all too soon – damn you tight schedule. A swift toilet visit (and boy were those cubicles busy – I wouldn’t comment but there was a telltale loud and loooong sniff in the one next to mine!) and I was off again.
I had the best of intentions to go to the Royal Oak, AKA the Polish Embassy, a Joules pub which got its informal name due to being a popular spot for members of the Free Polish Army when stationed in Wrexham during the Second World War. This would have been followed by a quick visit to St Giles church (where ludicrously Glyn from Big Brother is doing his clergy training), but the venue I wanted after that teased a secret show so I ended up there sooner than expected…
Sacking off a traditional church for a more modern one. Hope Street Church is housed in what I still call the old Burton’s – as a son of a salesman father I spent more time than I would have liked waiting for him to buy suits and shoes here (you haven’t lived unless you’ve turned yourself inside out with embarrassment while he tried to talk his way into a discount in such places). After some time empty, the church group moved in with a contemporary vision for their services, and although I wouldn’t know anything about that, it shows what new life can be given to old buildings as retail becomes less inclined to occupy them. The secret band were revealed as Islet ( https://youtu.be/SWMx6pe4SNA?si=MwDJo4QuyAf-LQ0- ) and boy was it the right choice, they are a band who knew how to put a show on. A show that I (and someone next to me who was on Red Passion, the message board for Wrexham fans who won’t calm down) wondered was starting without them until I realised the band members were all around us – one rang his bells right in my ears knowing I hadn’t seen him yet. They promised a totally different set for Llwyn Isaf on Saturday and if only I could have managed that as well. I stayed here to see the Family Battenberg ( https://youtu.be/8SlXBNICeFc?si=ANf4SG0hxBv6DJX2 ), and while they didn’t join us in the audience they really did deliver, as well as great songs they seemed to be having the best time. This isn’t one of the showpiece stages yet the two sets I saw here were about as good as it got, proof that it’s worth spreading yourself around. And I got to sit down for ten minutes between bands, praise be!
A leisurely walk to my next venue. I am an unashamed fan of Tŷ Pawb, a mixed use market, food court and art space created and owned by the local council to replace the old People’s Market, and something of an indicator of where you stand in Wrexham. It’s fair to say announcing such a thing to be paid for by public money attracts many a negative comment from Facebook uncles who just want their 70s market town back. It hasn’t been easy to get the place on an even keel financially, and there tends to be a turnover of traders, and that doesn’t help to cool people’s ire. But I really like it, events like this show the place at its best, and to be honest what you think about it indicates to me whether you are righteous or a philistine. Skinny Pelembe was on for my visit ( https://youtu.be/0lB8wRGsfOU?si=uyC186Qz5uQ_VQIU ), the only act I saw that I wasn’t familiar with but I’ll definitely be checking out more of his stuff, at least partly because this was another set I had to crudely chop in half to make my next venue…
A lung bursting effort needed to get to the Wynnstay Hotel. Now this is an historic place in Wrexham, albeit one rebuilt since its most notable events. The Football Association of Wales was formed there, and David Lloyd George is reported to have announced the end of the First World War from its balcony. More recently-ish the colourful life (and death) of notorious businesswoman Stephanie Booth had one of its more prosaic events here while she owned it and had a BBC documentary made about her experiences of doing so (beat that Disney+). I tried to forget about the time my gluttony at an anniversary meal backfired here, no need for details, and came here for Gintis ( https://youtu.be/Mxc5idfJnh8?si=zS402EN3EaK9fimA ). A labyrinthine walk through the hotel took me to the stage. I had heard that their shows in previous years had been particularly celebratory. Well that was absolutely correct, as was clear when someone said “are you going to get involved?” before fighting their way to the front. This show had to be a contender for “scenes” of the evening, I’m not sure anyone I saw had an audience so determined to be part of things. Reality bit on my way out as some people spilled out of The Midland having one of those fights where people do their best to run around to avoid having to throw a punch, and generally cause more hilarity than threat. They needed a dose of Gintis to be honest with you.
Another sprint to the Rockin’ Chair next. I still call it Central Station, as it was when I, someone who was never a clubber, went to such a thing for the last time ever. My only memory of that is looking around and thinking “I’m easily the oldest person in here” – I was 27. I have been back here a few times for bands since though, and it’s an excellent grass roots venue, one which is getting rather busy with its bookings since its latest change in ownership. I timed it perfectly to see Adwaith, ( https://youtu.be/muDUlY-kCWc?si=eTBv5kAkDS0e5Ngx ) and here’s where I become a gushing fanboy. I have almost limitless enthusiasm for this band; it doesn’t sound possible but I managed to see them in the Covid wrecked years of 2020 and 2021 somehow. I’ve seen them a couple of times since then too, and the last time at the 2023 Focus they were better than ever. I’m not saying they’re the best Welsh language band ever but…well, they’re my favourite and that’s good enough. They were amazing of course, even though they’ve mostly abandoned my beloved songs from their first album from their set now. The new ones they played show that we might not miss those, ridiculously. Eto, AKA the big Cymraeg pop song that should be as big as Mr Brightside, closed the set and I received a couple of flailing elbows from the rapturous crowd. No time to waste though, HMS Morris on the other stage here came immediately after ( https://youtu.be/QKoYz9YKoWk?si=WkpGi3b5UkTVTjU4 ). I was looking forward to this one immensely as they were one of the names that swung Friday as my choice of night, and I hadn’t seen them before. A busy night for Heledd and Sam from the group, they were also in Ynys’ band at Hwb a little earlier. By this time of night it was craziness everywhere and it was exactly the same here, and I narrowly avoided a boot in the face from a crowd surfer at the end. I had intended to go to the Parish after this, a place resurrected as the indie centre of Wrexham, where a great night was had for Dydd Miwsig Cymru in February. But it’s best to quit when you’re on top sometimes.
All that for a £44 ticket, preposterously good value, and even more ludicrously you could have done all three days for £75 (even cheaper for early bird prices), which compares favourably to one night at any “name” gigs you care to mention. I probably could have squeezed a dozen venues in rather than just the seven I managed. The whole thing shows off the best of the town and the music scene, so what’s not to like? The whole thing is testament to just what is possible in a city centre with pubs, clubs, arts centres, churches and pop up venues all used. Any gripes I have are minor indeed; I would perhaps like to see a few more single venue tickets available as they once were. Tŷ Pawb on Thursday was a great lineup on its own but you couldn’t have bought a ticket for just that even if you had wanted to. As a fan of the Saith Seren pub (and Welsh language community hub) I would like to see that venue dealt back in too, as it was for Dydd Miwsig Cymru. There is the occasional moan from disgruntled metalheads around too, and it might be wise to dedicate a stage to that as it’s about the only thing which isn’t very well represented, although I would say that so much is covered that if you can’t find anything at all that you like then maybe a multi-stage, multi-genre festival isn’t for you. It is also surprising how often you hear people saying they don’t know what Focus Wales is, which I can’t quite get my head around given how it takes over the city centre at the same time every year. But most of all the gripe is knowing you simply cannot do it all; I missed so much I would have liked to see on the other two days, particularly cursing not being there for Pys Melyn and CVC on Saturday or Melin Melyn and Parisa Fouladi on Thursday, but that’s not all. I simply could not fit in anyone who played at the Fat Boar or Penny Black no matter how I sliced it, or Mali Hâf and Chroma at venues I went to on Friday for that matter. Frankly the event is just too good to fit it all in. Maybe they should do an extra day…
Gêm derfynol y tymor i Wrecsam, un i ddathlu ac amser i fwynhau’r prynhawn heb bwysau ar y canlyniad. Gallech chi meddwl roedd mwy yn y fantol wrth wylio Stockport yn codi’r tlws League 2 wythnos diwetha; cyn-chwaraewr Caer Antoni Sarcevic yn canu cân gwrth-Wrecsam, a sawl cefnogwyr Stockport yn gorddweud am eu llwyddiant fel rhywbeth i godi cywilydd ar Wrecsam? Wel, dw i ddim yn ymwybodol am unrhyw un sy’n poeni am setlo am ddyrchafiad heb y pencampwriaeth (yn enwedig cefnogwyr Caer, Antoni), felly mae’n i weld fel bobl pêl-droed yn dangos eu penolau, fel arfer. Mae gemau yn erbyn Stockport yn annog ymddygiad fel hyn, ond dw i ddim siŵr pam. Dw i ddim yn credu bod unrhyw cefnogwr o’r ddau clwb yn ystyried y llall ar frig y rhestr o gelynion. Ond dw i ddim yn cofio unrhyw gêm yn erbyn nhw yn pasio heb ychydig o gas. Un atgof doniol oedd yn sefyll yn y Turf ar ôl gêm ac yn clywed gweiddi uchel tu allan. Ymddangosodd rhywun o flaen fy ngwyneb i weiddi “wyt ti’n mynd i ymladd i Wrecsam!!!” – edrychais ar fy mheint llawn heb ddweud un gair, ac mi aeth o i’r drws mewn tawelwch.
Dw i wedi sgwennu am benderfynu fy nghyfnod fel perchennog tocyn tymor oedd yn dod i ben yn ystod gêm gartref yn erbyn Stockport yn 2019, ac yn treulio’r ail hanner yn y dafarn. Roedd rhan o’r bai ar fomiau mwg ar y pryd, rhywbeth sydd wedi dod pwnc llosg eto rhywsut. Mi gaeth cefnogwyr eu dal efo nhw ar ôl iddyn nhw fynd ar y cae wedi’r gêm fawr yn erbyn Forest Green, ac wedi derbyn gwaharddiad o gemau. Roedd llawer o ddadl am yr amgylchiadau, ac yn y diwedd daeth Rob McElhenney i mewn i’r drafodaeth. Mae’n i weld fel y clwb wedi newid eu meddyliau am y gwaharddiadau – nid y tro cyntaf maen nhw wedi gyrru un at gefnogwyr am resymau annheg – ond y tro cyntaf mae’r perchnogion wedi achub rhywun sydd wedi ymddangos yn y rhaglen dogfen. Llawer i bigo yno, yn enwedig gan bobl yn hongian baneri gwrth Fleur Robinson nos Wener, ond cyn y gêm ‘ma roedd y clwb yn awyddus i gyhoeddi eu bwriad i gosbi unrhyw un yn trio rhywbeth tebyg eto. Basai hi wedi bod yn bositif i glywed rhywbeth arall am y penderfyniad i ddiddymu ail gemau yn y Cwpan FA, ond byddwch chi’n aros am amser hir i glywed unrhyw beth gwrth yr awdurdodau gan glwb dan reolaeth Shaun Harvey wrth gwrs…
Rhai pethau annisgwyl i gychwyn, ro’n i’n disgwyl Phil Parkinson i ddewis chwaraewyr yn debygol i adael y clwb, ond dechreuodd y tîm cryfach, gan gynnwys Luke Young oherwydd anafiad George Evans, ond Ben Tozer a Mark Howard ar y fainc, a dim byd o gwbl i Aaron Hayden neu Jordan Tunnicliffe. Roedd pawb yn disgwyl yr awyren yn cario neges cefnogwyr Stockport i ni ond dw i ddim yn deall y rheswm am hynny achos does neb yn gallu ei ddarllen! Roedd hi’n annisgwyl i weld hanner cyntaf mor dda gan Stockport chwaith. Roedd cyfleoedd i Ollie Palmer i Wrecsam, un ar ôl i Ben Hinchcliffe ddod allan o’r gôl heb gosb, ac un arall wedi symudiad da rhwng Cleworth, Barnett a Cannon. Ond roedd hi’n anodd am weddill yr hanner, efo Stockport yn edrych yn daclus a bywiog. Collodd Sarcevic un yn erbyn un ond doedd dim dianc am amser hir. Sgoriodd Connor Lemonheigh-Evans pan agorodd yr amddiffyn wedi hanner awr, a pherderfynodd o dilyn patrwm y dydd gan dathlu o flaen y cefnogwyr Wrecsam heb edrych ar ei gefnogwyr ei hun o gwbl – tipyn bach yn gwirion.
Roedd angen i ail-drefnu yn ystod yr egwyl a daeth yr effaith yn syth wedi’r ail-gychwyn. Daeth pas wych drwy’r canol i ddod o hyd Ollie Palmer yn yr ail munud, ac roedd o’n cryf a gosteg cyn iddo fo orffen i newid y gêm. Heblaw un cyfnod ble Stockport ergydiodd heibio’r postyn yn agos, roedd yr ymwelwyr yn hapus i fod yn amyneddgar heb gymaint o berygl, ac mi gaeth Wrecsam fwy o feddiant peryglus na’r hanner cyntaf. Ond ro’n ni’n disgwyl gêm gyfartal pan, allan o nunlle, daeth ergyd pwerus gan Andy Cannon i gipio’r tri phwynt. Ar y pryd ro’n i’n siarad amdano fo fel fy chwaraewr y tymor, fel arfer dw i ddim yn edrych pa mor clyfar!
Erbyn y diwedd doedd dim byd yn y fantol ar ôl heblaw cystadleuaeth canu, “Champions Again” v “It Took You Two Years”. Er gwaetha’r sylwadau gwirion cyn (ac yn ystod!) y gêm gallech chi deimlo awyrgylch gwell nag arfer, yn gadael y ddau dîm i dderbyn llongyfarchiadau oddi wrth eu cefnogwyr. Falle bydd yr ymddygiad gwael yn dychwelyd yn League 1 ond mae’n well hebddo fo. Roedd canol y dref yn gorlawn ac yn barod am barti arall – mwynhewch!
SUMMARY SAESNEG
Not the game for a slightly fractious week but it was a nicer atmosphere than usual against Stockport. A game of two halves settled by a thunderous strike. It’s unusual to look as smart as when you discuss your player of the season and he immediately scores.
Mae’n hawdd anghofio’r ffaith bod Y Seintiau Newydd oedd y clwb yn torri’r rhediad o bencampwriaethau gan un tîm yn dominyddu tymor ar ôl tymor yn y gorffennol. Yn 2000, sylwais i lun o’r pencampwyr cyfoes ar wal yn ystod fy nghyfweliad swydd gyntaf erioed, yn TNS yng Nghroesoswallt. Ches i ddim y swydd, ar ôl ddau gyfweliad, broses digon hir a thorcalonnus i baratoi fy hun am weld Y Seintiau’n diflasu’r cefnogwyr clybiau eraill. Ond do’n ni ddim yn gwybod hyn ar y pryd, dim ond diolchgar am rywun, unrhywun o gwbl, yn peidio un bencampwriaeth am fynd i’r Barri eto. Aeth y teitl i Llansantffraid, ac aeth sawl mwy yno hefyd. Ond mae pethau’n wahanol yno rŵan wrth gwrs…
Mae atgofion yn bwrw cysgod hir yn Llansantffraid. Roedd y cydsoddiad rhwng TNS a Chroesoswallt yn 2003, a’r symudiad i Neuadd y Parc yn 2007, ond roedd hi’n bosib dod o hyd gwirfoddolwyr yn hapus i feirniadu’r Seintiau yn ystod fy ymweliad cyntaf i Llansantffraid yn 2021. Hwn oedd noson ryfedd beth bynnag, y gêm olaf yng Nghymru cyn egwyl am fis i bêl-droed oherwydd y cyfyngiadau olaf Covid. Mi gaeth bêl-droed a chlybiau nos eu gwahardd ond dim byd eraill, ond mae gen i ddiddordeb yn dim ond un ohonyn nhw. Roedd eu gêm yn erbyn Aber-miwl yn un adloniant, 6-2 i’r tîm gartre, felly ro’n i’n gobeithio am rywbeth tebyg heno heb y tristwch.
Mae’r gemau’n dod yn aml ym mis Ebrill. Daeth Rhos Aelwyd i Dreflan yn Ardal North East, dim ond ddeg diwrnod ers chwarae yn erbyn ei gilydd yn Rhos. Enillodd Rhos 2-0 ond roedd hi’n dal yn anodd rhagweld yr enillydd heno, efo dim ond un pwynt yn cadw Rhos uwchben Llansantffraid. Mae’r ddau glwb yn saff ynghanol y tabl ond bydd Llansantffraid yn hapusach na’r ymwelwyr. Mi ddaeth Rhos yn 6ed yn yr un adran y llynedd felly bydd hi’n anodd gorffen mor uchel eto. Dyma’r tymor cyntaf yn yr ardal i Llansantffraid ar ôl ddyrchafiad, wedi’i ennill oherwydd y broses trwydded ar ôl iddyn nhw ddod yn 3ydd yn lefel 4. Maen nhw wedi gwneud yn dda i fod yn saff o’r cwymp, ond daethon nhw i’r gêm heb fuddugoliaeth yn saith gêm. Roedd y cyflwr Rhos yn well, gan gynnwys gêm gyfartal yn erbyn Penrhyncoch, y pencampwyr tebygol.
Ar ôl ymweliad cyflym i’r clwb cymdeithasol, ble dw i’n meddwl rhai pobl oedd yn yfed ar ôl angladd, aethon ni i’r eisteddle. Mae eisteddle mawr tu ôl y gôl, ond mae arwyddion o broblemau achos rhai pobl wedi torri rhes o seddi, rhywbeth rhy gyffredin yn bêl-droed lleol. Penderfynon ni i sefyll tu ôl y seddi, a gwelon ni hanner cyntaf fywiog iawn. Roedd y ddau dîm yn awyddus i ymosod o’r munud cyntaf, efo angen arbediad da gan David Jones, gôl-geidwad Llansantffraid, ac un cyfle arall ble’r ymosodwyr Rhos rhwystrodd ei gilydd. Roedd Llansantffraid yn agos unwaith yn benodol wedi rhediad troellog cyn iddyn nhw daro’r trawst – basai hynny fod wedi bod yn gôl anhygoel.
Yn araf dechreuodd Rhos ddominyddu, ac allai’r tîm gartre ddim yn cadw Rhos allan. Daeth y cyntaf wedi 36 munud gan James Haynes, wedi’i helpu gan wyriad bach. Roedd Rhos yn awyddus i fanteisio ar gyfnod cryf, a daeth yr ail o gic rydd wedi 44 munud gan Aled Bayley, wedi’i helpu gan wyriad enfawr y tro ‘ma, yn gadael David Jones yn gweiddi cyn i’r bêl guro’r rhwyd. Perfformiad perffaith oddi cartref… ond roedd digon o amser i orfodi cic rydd eu hunain gan Llansantffraid. Efo cic olaf yr hanner, curodd James Clewlow ergyd fel bwled i adael rhywbeth i gydio wrth ar yr egwyl.
Do’n i ddim yn disgwyl pethau i newid pa mor gyflym wedi’r egwyl. Yn syth ar ôl y gic gyntaf, aeth bas drwy’r canol yn gadael ras rhwng gôl-geidwad Daniel Roberts a Chris Aitken. Cyrhaeddodd Aitken y bêl yn gyntaf i sgorio. Doedd dim gymaint o gyffro wedi hynny, efo llawer o ymdrech ond y ddau dîm oedd yn canslo ei gilydd. Roedd gamgymeriadau gan Jones yn y gôl Llansantffraid ond, diolch byth, dim byd i golli’r gêm, a bydd y ddau dîm yn hapus i rannu’r pwyntiau. Hyd yn oed ar ôl i’r gêm fynd i’r diwedd heb gyfle gwych i gipio’r tri phwynt, roedd y gêm yn ddifyr wedi’r cyfan. Roedd hi’n bosib chwarae’r gêm heb gymaint o ymrwymiad heb bethau yn y fantol, ond daeth y reddf gystadleuol i’r arwyneb. Dylen ni ganmol y chwaraewyr.
SUMMARY SAESNEG
The spirit of TNS title triumphs casts a long shadow at Llansantffraid. The two teams could have been forgiven for not being as committed as they were. Give space to social club drinkers in case they’ve been to a funeral.
Oherwydd y ras ar frig y tabl, a’r nifer o gemau ar ôl oherwydd y tywydd, mae gan Cymru North wythnos brysur. Mae’r gynghrair wedi ymestyn y tymor erbyn wythnos, ac yn croesi bysedd na fasai mwy o gemau wedi gohirio. Roedd llawer o gemau wedi’u symud i gaeau 4G i adael sefyllfa hylaw. Hefyd roedd gymaint yn y fantol ar y cae beth bynnag. Basech chi’n disgwyl Treffynnon i ennill y bencampwriaeth oherwydd gemau ar ôl ble dylen nhw ennill. Tasai Fflint yn ennill yn Yr Wyddgrug, bydd angen un pwynt mwy o leia gan Dreffynnon ar y dydd olaf i sicrhau’r bencampwriaeth (efo Treffynnon yn ennill un awr yn hwyrach heno). Ond fel arfer mae pethau’n fwy cymhleth yng Nghymru…
Mae’r broses o gael trwydded i gael dyrchafiad yn un dadleuol. Dw i’n cytuno efo’r syniad oherwydd yr angen i godi safonau ym mhob adran, ond dydy’r broses ddim yn teimlo’n hollol agor, a gallech chi’n dweud bod hi’n deg i adael un tymor i glybiau newydd i gyrraedd y safonau ar ôl dyrchafiad. Mae Treffynnon wedi methu’r broses, dydyn nhw ddim yn apelio, ac mae Fflint ac Airbus wedi llwyddo, felly er bosibilrwydd cryf o weld y tlws yn mynd i Dreffynnon, mae aneliad gwahanol i Fflint. Roedd y gêm yn Yr Wyddgrug yn un wrth gefn, a basai buddugoliaeth Fflint yn golygu dim siawns i Airbus, ac yn gadael cyfle i Fflint ar y cae ond yn ennill dyrchafiad oddi ar y cae ar yr un pryd! Mae hynny wedi digwydd yn y gorffennol mwy nag unwaith, dw i’n cofio Derwyddon Cefn yn sicrhau dyrchafiad o’r ail safle cyn iddyn nhw golli 7-0 i’r pencampwyr Caernarfon. Ond edrychwch ble mae Caernarfon a Derwyddon rŵan – weithiau mae methiant yn creu rhywbeth cryfach yn y dyfodol.
Beth bynnag sy’n digwydd mae Sir Fflint wedi dominyddu’r gynghrair, yn cymryd safleoedd 1-4 yn y tabl. Doedd Yr Wyddgrug byth yn y ras i ennill y gynghrair ond maen nhw wedi cael tymor llwyddiannus. Mae safle pedwerydd yn berfformiad positif iawn ganddyn nhw, ac maen nhw’n edrych ymlaen at y gêm derfynol o’r cwpan Gwasanaeth Gwaed Genedlaethol ar yr 20fed yn erbyn Briton Ferry. Bydd y gêm yn heriol iawn yn erbyn y tîm sydd wedi sicrhau eu lle yn yr Uwch Gynghrair y tro nesa. Oedd hi’n bosib gallai’r chwaraewyr Yr Wyddgrug yn mynd yn haws i achub eu hunain am y gêm derfynol a dim byd ar ôl i ennill yn y gynghrair? Rhywbeth i ystyried – basech chi’n disgwyl Fflint i eisiau’r fuddugoliaeth yn fwy.
Gorfododd Yr Wyddgrug gic cornel yn y munud cyntaf ond roedd rhaid iddyn nhw dreulio gweddill yr hanner yn amddiffyn. Mi gaeth Fflint ddau gyfle i sgorio yn y deg munud cyntaf, peniad yn erbyn y trawst gan Akpa-Akpro ble dylai fo wedi sgorio, ac un arall wedi’i chlirio oddi ar y llinell. Roedd ergydion agos dros y trawst gan Ben Hughes a Jake Phillips hefyd cyn y moment mawr. Mewn cwrt cosbi brysur, gwelodd y dyfarnwr llawio gan amddiffynnwr Yr Wyddgrug. Ymddangosodd y penderfyniad yn llym, ond nad oedd Josh Jones yn poeni am hynny, i adael Fflint ar y blaen yn ystod hanner amser.
Roedd Yr Wyddgrug yn fywiog ar ôl yr egwyl, yn creu gofod ar y dde a Fflint oedd yn lwcus i ddianc dwywaith heb gosb, yn enwedig y tro cyntaf ble roedd y bêl yn sownd dan y traed ymosodwyr Yr Wyddgrug. Dyma amser peryglus ar y gwrthymosod wrth gwrs, ac aeth yr ail gôl gan Elliott Reeves wedi tafliad hir ar ôl 65 munud. Chwarae teg i’r Wyddgrug achos roedd angen dau arbediad gan Rhys Williams yn y munudau wedyn. Daeth y prif sgoriwr Danny Warren ar y cae wrth Yr Wyddgrug yn teimlo’n hyderus (pam nad oedd o’n dechrau?)…ond roedd Fflint yn barod i fanteisio ar ei dulliau ymosodol. Sgoriodd Josh Jones ei ail wedi 73 munud â foli anhygoel oddi ar y postyn. Llawer o amser iddo fo gyflawni hatric, a gwnaeth o hynny yn amser ychwanegol tra’r amddiffyn yn blino. Felly mae Fflint yn gallu dathlu dyrchafiad efo gêm ar ôl er amgylchiadau anfodlon, ond byddan nhw’n gobeithio am golled Treffynnon ar nos Wener i gipio’r bencampwriaeth. Mae’r sefyllfa yno wedi dod hyd yn oed mwy cymhleth oherwydd damwain meddygol yn achosi eu gêm yn erbyn Llanidloes i beidio – rhaid iddyn nhw drio eto rhywbryd.
Noson dda iawn ym Mharc Alyn ble mae’r tîm gartre yn gallu bod yn hapus efo eu hymdrechion er y sgôr – pob lwc yn dod â’r tlws i’r Gogledd dros y penwythnos! A diolch am ddarparu teganau a llyfrau lliwio yn y clwb cymdeithasol – mae fy merch wedi mwynhau rheina.
SUMMARY SAESNEG
The constant off-field shenanigans of Welsh football made this game more live than it would otherwise have been. Flint dominated despite Mold’s hard work, but were more clinical when counter attacking. The toys and colouring books in the social club were a nice touch.
Mae tensiwn yn cynnyddu ac mae nerfau’n crynu wrth Wrecsam yn agosáu at ddyrchafiad eto. Mae’r tymer ar gyfrwng cymdeithasol yn un gobeithio am ddim ond gwneud y swydd heb gymaint o ffys a phroblemau. Falle llai o ffys na’r gêm oddi cartref yn erbyn Colchester dros y penwythnos. Roedd angen gôl brin yn hwyr gan Max Cleworth i sicrhau’r tri phwynt, ac roedd materion dadleuol i drafod. Yn gyntaf, roedd sôn gan Danny Cowley, rheolwr Colchester, am chwaraewyr Wrecsam yn ymladd yn y tynal wedi’r hanner cyntaf, ond baswn i’n awgrymu dylai fo canolbwyntio ar ei chwaraewyr ei hun. Yn ail, mae Paul Mullin wedi cwyno am gefnogwyr Wrecsam yn canu am gyflwr gwael oddi cartref y tîm. Mae cefnogwyr yn awyddus i amddiffyn y gân, yn dweud ei bod hi’n eironig, ond dw i’n cytuno â Mullin. Mae cefnogwyr Wrecsam yn tueddu gorymateb i’r colledion, felly does dim byd eironig yno, yn enwedig achos mae’r cyflwr oddi cartref yn 5ed yn y gynghrair. Bydd angen iddo fo groen trwchus os mae cyflwr yn dod yn wael mewn gwirionedd, dydy Mullin ddim wedi clywed camdriniaeth waethaf y cefnogwyr. Ond mae o’n gywir am y gân, a does dim rhaid iddo fo gyfiawnhau mynegi ei farn.
Ro’n i’n ystyried gêm yn y Cymru North ond wrth ystyried y tywydd, sydd wedi achosi’r gemau’n cael ei ohirio beth bynnag, a’r cynnig o’r tocyn sbâr, gwnes i baratoi am y gwynt a glaw, dan do diolch byth, i fynd i Wrecsam eto (gwaith da i’r staff Wrecsam am gadw’r gêm yn addas i chwarae wedi’r tywydd a’r nifer o gemau’n ddiweddar). Mae’n bosib hwn oedd fy ngêm olaf yno’r tymor ‘ma, felly mae’n teimlo fel y penderfyniad cywir. Roedd y gêm ar ôl yn un bwysig i ennill, i greu bwlch rhwng Wrecsam a’r cystadleuwyr Milton Keynes, ond doedd dim byd hawdd am y her i ennill y pwyntiau. Mae Crawley yn ymladd i ymestyn eu tymor, yn dechrau’r diwrnod yn y safle ail-gyfle olaf, felly basai unrhyw fath o fuddugoliaeth yn ddigon da (tebyg i’r buddugoliaeth 1-0 oddi cartref).
Falle dylwn i wedi bod yn fwy uchelgeisiol. Dechreuodd Crawley fel tîm llawn o hyder, yn gyfforddus ar y bêl, hapus i basio oddi wrth yr amddiffyn, ac yn ymestyn amddiffyn Wrecsam, ond heb drafferthu Arthur Okonkwo yn y gôl. Pan ddaeth y gôl agored i Wrecsam wedi 21 munud mi ddaeth o allan o nunlle, efo pêl hir yn dod o hyd y sgoriwr annhebygol Ryan Barnett ar y postyn pellach. Ymhen ddau funud daeth yr ail ar ôl symudiad gwych rhwng Barnett, Andy Cannon a, pwy arall, Paul Mullin. Roedd gweddill yr hanner yn gyfforddus i Wrecsam, a jyst cyn yr egwyl dylai Ollie Palmer wedi penio’r trydydd pan gallai’r gôl-geidwad dim ond gwylio’r pêl mynd heibio’r postyn.
Mae pobl yn dweud bod 2-0 yn fantais beryglus, ond dydy hynny ddim yn wir ar noson fel hyn. Roedd Crawley yn awyddus i barhau efo’r cynllun, a dw i wedi gweld timau gwaethach yn fy mywyd. Gwnaethon nhw orfodi dau arbediad gan Okonwko hefyd, un o bell, un arall pan frwydrodd Wrecsam i glirio’r bêl. Ond mae gan bawb cynllun tan iddyn nhw gael trawiad yn y geg. Daeth y trawiad efo 15 munud ar ôl, wedi’r cyflwyniad Steven Fletcher, pan wnaeth y gôl-geidwad llanast oddi wrth ergyd Elliot Lee i adael cyfle i Andy Cannon – dylai fo wedi gwneud yn well efo hynny hefyd. Roedd Paul Mullin yn gallu rhwbio halen yn y briw wedi 82 munud hefyd, wedi camddeall rhwng amddiffynnwr a’r gôl-geidwad i’w adael Mullin un yn erbyn un, i gyflawni buddugoliaeth hollbwysig. Os dych chi’n anwybyddu gôl yn amser ychwanegol gan Klaidi Lolos, ond wnaeth cefnogwyr Crawley ddim dathlu’r gôl chwaith!
Ddylech chi byth yn dathlu tan i chi wedi gwneud yn siŵr o’r wobr, ond mae Wrecsam yn agos rŵan. Mae’n bosib sicrhau’r dyrchafiad dydd Sadwrn tasai Wrecsam yn ennill ac mae Milton Keynes yn methu, ond mae’r canlyniad heno’n teimlo fel croen banana wedi’i osgoi heb broblemau o gwbl. Dim angen i ymladd â’r cefnogwyr neu gyd-chwaraewyr!
SUMMARY SAESNEG
A surprisingly fractious build up to this one with a couple of squabbles hid a huge opportunity to get most of the job done. Crawley were in great form and looked an accomplished side, but ultimately didn’t get a sniff once Wrexham hit the front. It’s hard enough against Paul Mullin without rolling the ball straight to him.
This season saw me bringing up the milestone of my 1000th football game attended, albeit it has been post-Covid that games in the Welsh system have started to dominate my time. To even know this figure indicates a certain type of personality, that of a regimented and hyper organised person right on top of things (and a total nerd). This is true to a point, but it’s amazing how carelessness and complacency can catch you out. Every day’s a school day, so here are the lessons learned in Welsh football in 2023/24, but probably forgotten all too soon.
BEWARE FUSSY STEWARDS
My children came to games a lot with me this season, and this means hyper preparation. I arrive at games with them with a backpack that makes me look like I’m scaling Everest rather than attending a sparsely attended football match in Wales. Snacks, phones, drinks in appropriate cups, ear defenders, whatever item they have decided they can’t live without today, and all the other things you need as an autism parent on the go. Naturally I slip an emergency bottle of Lowes lemonade in there because why wouldn’t you, one of the appeals of life down the leagues is being able to walk in unchallenged with your bag, when you get the Vaselined glove treatment for this in pro football. Therefore I was somewhat caught out at Connah’s Quay’s European tie at Park Hall when a couple of hired goons were there to check bags. They zoned straight in on my lemonade, insisted the bottle top had to go (blah blah blah missile policies) and I had to manage with it sloshing around. This makes me grind my teeth disproportionately despite the fact that it has been part of pro football’s killjoy policies for years. I have finally wised up and kept a loose bottle top in my jacket pocket for such eventualities. I also hesitate to say this seeing as the Racecourse stadium manager is such a nark but…on the way in there they check your bags but not your pockets, so if you want to avoid mega queues and high prices and sneak a drink in, slip it in there – at least until they start banning you for that.
DON’T RUN YOUR MOUTH
All Cymru North regulars will be fans or haters of the legendary Asa Hamilton. He’s a super player at that level, now trying his luck as player-manager of Buckley, but his behaviour is somewhat volatile, blowing a gasket at all and sundry, with a range and frequency of swearing that beggars belief. This is a topic of discussion at other clubs, I sat in front of a group of fans at Holywell who spent several minutes digging him out. I saw Buckley a few times this season but he saved his most volatile display for a home game against Airbus. He did his nut at a perceived slight and a group of people next to me were giggling. Me and one of the group looked at each other and I said “he can’t be enjoying doing this can he?” to which he replied “no…he’s my son”. Mercifully for me daddy Hamilton seems like an easy going guy and was happy to discuss his boy’s tendency to go off on one, while I thanked my lucky stars that I chose my words carefully. Asa came over to his dad after being subbed off and said “this ref’s a twat…he sent me off twice last season”. So maybe I’m not the only one with lessons to learn. I’m also mindful of what happened at Lex last season when someone in the stand criticised the referee harshly and was given a gobful by said referee’s mum.
BE CAREFUL WHERE YOU PARK
Denbigh 6 Buckley 5 was my game of the season. I hadn’t been there for a few years and ended up pouring through the turns via Nant y Garth pass on a filthy Friday night that positively screamed “a 45 year old man was pronounced dead at the scene”. But we made it with a few minutes to spare, and parked up in one of those bloody awful diagonal parking spaces opposite the ground, so bloody awful that it was a nuisance to back in due to the lack of space opposite. So I drove in forwards and forgot about it, especially as the game was such a classic. The 29 point turn that was required for me to get out again, including mounting the pavement repeatedly while trying not to hit the wall or any pedestrians, made me wonder if an 11 goal thriller was worth it, as did another driver going through Coedpoeth at 12mph. My trips to Flint were smoother, with parking planned with military precision, public transport in Wales being something you only take when you’re absolutely desperate.
LIES MAKE BABY JESUS CRY
The whole family got strong armed into going to Prestatyn v Buckley by way of having a seaside day out first. Somehow despite the best of plans it required some aggressive dad walking to get into the ground for kickoff, but we all made it. Managing a faster than usual walk, getting everyone to keep up with the speed, managing an aforementioned mega rucksack and a dog must have impaired my judgement. I had what I thought was the right money on me for all of us and then noticed that my now 12 year old daughter was subject to an entry fee of, gasp, £1. I don’t know what I was thinking but I decided to vibe it rather than muck about with bags, dog leads, wallets again and just whispered “she’s eleven, ok?”. The turnstile operator asked how old my daughter was and I answered with a breezy “eleven!” before my son, not noted for his listening skills said “NO SHE’S TWELVE” at the precise point that there seemed to be no other sound in the vicinity. Game recognises game, the turnstile operator winked and let us all in without paying the additional, oh god, ONE pound, and frankly it wasn’t worth the embarrassment. I bought more cans of Pepsi than I really wanted to make up for my sin as it’s important to pay alms, and decided not to do this again. Airbus took advantage of this by charging £4 as soon as you hit twelve but that’s on them and not me.
DRESS FOR THE WEATHER YOU’VE GOT
This really should be obvious, but the 2024 sight of women in Dryrobes with boyfriends in shorts shows that some people just aren’t listening. Plus who among us can’t say we have never picked our jackets based on the calendar rather than what is happening outside. Preparation preparation preparation. Yes you must check all three of your weather apps. Yes your coats must all have gloves in one pocket and a hat in another. You must not shy away from the bucket hat when it’s hot or you will BURN. Your umbrella must stand up to wind as well as rain (having my pathetic effort turned inside out by the wind at Chirk was a chastening experience). But if you like local football you must really think about shoes. Your Adidas Gazelles are all well and good on the terraces, but when you walk across the grassy area at Brymbo in October you will slide for several metres, and club volunteers might laugh at you (me). Ludicrously Brymbo was the venue where two boys, old enough to know better, decided to throw themselves around while shirtless and shoeless into every muddy patch they could find. This was much to my daughter’s hilarity until she discovered they had made the toilet unusable while cleaning themselves up in there. From the Premier League to Cymru Premier you can dress at Wrexham Trainer Revival, but lower than that you need Mountain Warehouse.
DON’T GO TO GAMES HUNGRY
My overwhelming memory of the years I watched Wrexham home and away was being hungry all the time. True sustenance on the road is harder, or more expensive, work than it ought to be. Footy scran has taken on a life of its own due to this, with pro clubs desperate to sell you a Katsu chicken curry and naan for £12. Maybe this is understandable for people who have travelled a long way but if you have stayed local there is no need to be taken in by this. The 2.30 or 3pm kickoff has many benefits but an underrated one means you have lunch before you leave home and tea when you get back. Anything else should be snacks only, something forgotten by clubs trying to sell you a gourmet burger for a tenner. Plus where I travel these days the experience is inconsistent. I went to Airbus aware of their slooooow food kiosk from the previous season, but decided I would fill a gap there during a game I thought would be quiet. I could have burst into tears when I saw that the kiosk had gone – how could I leave myself hungry again after those years of harsh lessons on the road? The club who gets what you need is Llangollen Town. Their £2 sausage, chips and curry sauce is the ultimate snack, enough to plug the gap, or merely eat it when you aren’t hungry, but it won’t ruin your dinner later. If you really must stuff your fat face then order two. But as you drop the leagues you’re in the lap of the gods. Some places only sell hot drinks and no cold. Some only have crisps and chocolate when you want something more substantial. Some do have substantial offerings but they are expensive. You have to take the pressure off the day by making food a bonus rather than necessary.
LIFE’S BETTER WITH DOGS
Amongst the victims of more professional setups in Welsh football are our four legged friends. Increasingly they are getting banned from grounds and this is sad – check the Non League Dogs social media and tell me they shouldn’t be there. But when I peppered the nearby Cymru North clubs to ask if dogs were welcome the only reply I got was a positive one from Prestatyn Town. We didn’t take our dog to Newtown but the match experience there was heightened by there being quite a few good boys around with their cute faces and friendly attitudes, even in the social club. But there is a responsibility required – I got home from Newtown and noticed that Aberystwyth Town announced that too many owners hadn’t picked up their dog’s mess, and now they were banned. Sometimes we don’t deserve nice things, but we must praise those clubs who still allow them.
HAVE A PLAN B
This season has seen clubs sail pretty close to the wind with postponements. Games have been called off quite late at times and you need to be aware of who else is on and, more importantly, whose grounds are bulletproof. A possible trip to Llansantffraid bit the dust and good old reliable Airbus and their 4G pitch stepped into the breach. If you’re still banging on about “plastic” in this day and age, hankering back to bobbly, muddy surfaces and knowing how easily games get postponed, you are not just a dinosaur but a maniac. Sometimes it’s best just to play safe; I had intended to cross the border to Whitchurch despite rain on and off. They said game on at 10am, I checked social media about fifty times and when 2pm came I headed there. This despite noticing Ruthin announcing their team just after half 1, the possibility that I could go there instead, and a sense of foreboding I just couldn’t shift. I arrived in Whitchurch, checked my phone…the game was called off at 2:06 with no previous communication of changing weather, a pitch inspection or anything else – unforgivable. I had to settle for the second half at Chirk while I seethed, knowing I should have listened to my heart instead of being rigid with the plan.
ANY OTHER BUSINESS
Give yourself time on the roads – there’s always a chance of being stuck behind a tractor. Make sure you have some cash, who knows just who and where will accept your card. Support match day programmes because they are dying out. Support social clubs too, I heartily recommend Penycae and Brickfield for setting these up at Tier 3 grounds when others at that level are basically just parks with a 100 seat stand plonked next to them. Two pints is the optimum pre-match beer amount, you’ll feel more unsatisfied with one than none and three means a session is underway (plus beer bladder). Don’t go to games at The Rock unless you’re a scab. If your child gets into Sum 41 during the season, let them have their music either there or back but not both, or you’ll go mad. If you find yourself at a Wales game you need to have practised your singing – the “i’r bur hoff bau” bit of Hen Wlad Fy Nhadau is really hard to reach. Most of all, amongst Welsh football’s many crises don’t let them stop you from going to the game – you let pro clubs get away with murder so apply the same grace to clubs who just want a few of your pounds and we’ll have a stronger domestic setup.
Ar ôl y siom o’r dynion yn methu cynhwyso Ewro 2024, dyn ni’n dibynnu ar y tîm merched i droi pethau o gwmpas a chyrraedd eu pencampwriaeth gyntaf erioed. Mae’r FAW wedi dewis y Cae Ras fel y lleoliad i gychwyn eu hymgyrch rhagbrofol Ewro 2025 (yn cael ei gynnal yn Y Swistir). Mae’r system ragbrofol yn fwy cymhleth nag arfer – mae tair haen ac yn Lefel A bydd dau dîm yn cymhwyso’n uniongyrchol o bob grŵp. Yn anffodus mae Cymru’n chwarae yn Lefel B, felly hyd yn oed tasai Cymru’n ennill eu grŵp bydd angen i chwarae yn ddau rownd o gemau ail-gyfle i gyrraedd y bencampwriaeth. Mae’n i weld i mi fel system i benderfynu pwy sy’n chwarae heb gymaint o drafferth i’r gewri, a dw i ddim yn cytuno â dulliau fel hyn. Ond bydd Cymru’n rhan o’r gemau ail-gyfle beth bynnag tasen nhw’n osgoi’r safle gwaelod – basech chi’n gobeithio bydd hi’n bosib heb drafferth.
Mae’r tîm wedi wynebu heriau annisgwyl yn ddiweddar. Enillon nhw ddim ond un pwynt yn eu hymgyrch cyntaf yn y Gynghrair Genhedloedd Lefel A (canlyniad da iawn i gyfartalu 0-0 yn erbyn Yr Almaen) felly bydd y tîm yn chwarae yn Lefel B y tro nesa. Ond roedd syndod i weld y rheolwr Gemma Grainger yn ymddiswyddo a chymryd y swydd fel rheolwr Norwy. Gwnaeth hi swydd dda – roedd y tîm yn anffodus i golli allan o’r Cwpan y Byd – ond teimlodd llawer o bobl bod daeth y tîm yn ddiflas. Doedd y tîm ddim yn gyffrous i wylio ac roedd synnwyr bod hi’n rhy anodd i gael cyfle i chwarae tasech chi’n allan o’r tîm. Falle mae’r swydd Norwy wedi bod y canlyniad gorau i Grainger a’r tîm Cymru ar yr un pryd.
Rhian Wilkinson ydy’r rheolwr newydd. Mae hi’n chwaraewr profiadol iawn efo 181 o gapiau Canada (mae ei henw hi’n dod o’i fam Cymraes! Hefyd treuliodd hi amser yn Y Bont-faen fel plentyn). Mae hi wedi gweithio fel cynorthwywr i’r timau Lloegr a Phrydain Gemau Olympaidd, a’i swydd olaf oedd fel rheolwr Portland Thorns, yn ennill y bencampwriaeth NWSL yn 2022. Ond roedd rhaid iddi hi adael y swydd pan ofynnodd y chwaraewyr am ei ymddiswyddiad wedi’r llwyddiant. Mae’n ddiddorol i apwyntio rhywun ar ôl sefyllfa ddadleuol, yn enwedig ar ôl beth ddigwyddodd i Ryan Giggs fel rheolwr o’r tîm dynion cenedlaethol. Ond mi gaeth hi ei chlirio o gamymddwyn, a dw i ddim yn siŵr dylen ni gymharu’r ddwy sefyllfa. Allai Cymru ddim denu rhywun efo ei CV mewn amgylchiadau arferol yn fy marn i – gobeithio mae hi’n gallu ail-adeiladu ei gyrfa yma.
Fy ngêm merched erioed oedd y gêm gyfeillgar rhwng Cymru ac Estonia yn y Cae Ras dim ond un wythnos cyn y cyfnod clo cyntaf yn 2020 (felly’r gôl gan Nadia Lawrence oedd fy ngôl olaf wedi’i gweld am chwe mis). Dw i wedi disgwyl y tîm i ddychwelyd yn gynharach na hyn achos roedd cyhoeddiad am gêm merched Cymru yn y Cae Ras ym mis Mawrth 2023…ond doedd hi ddim yn digwydd heb esboniad. Roedd achlust am CPD Wrecsam yn gwrthod y gêm i ddiogelu’r cae ond mae dyletswydd efo’r clwb i gynnal gemau fel hyn yng Ngogledd Cymru. Roedd 2000 o bobl yn mynychu’r gêm yn 2020 yn chwarae £5, ar ôl daeth 1000 i wylio’r gêm merched rhyngwladol yn Wrecsam yn erbyn Israel yn 2012, efo mynediad am ddim. Felly mae’r dorf o 4100 yn talu £10 i weld y gêm ‘ma yn dangos gwelliant, gobeithio mae’r FAW yn cytuno ac yn dod â’r tîm yn ôl i Wrecsam eto cyn bo hir (bydd y gemau eraill yn y grŵp yn digwydd yn Llanelli).
Croatia oedd yr ymwelwyr i brofi Rhian Wilkinson yn ei gêm gyntaf. Achos byddan nhw yn Lefel B yn y Gynghrair Genhedloedd nesa, ac yn ddiweddar maen nhw wedi stryglo sgorio’n aml (tebyg i Gymru), ro’n i’n disgwyl gêm gystadleuol a’r amddiffynwyr yn dominyddu. Ond yn yr hanner cyntaf mi gaeth Croatia lawer o gyfleoedd i ymarfer amddiffyn. Dechreuodd Cymru’n gyflym, un y pum munud agored roedd Angharad James yn agos o flaen y gôl, un ergyd heibio’r postyn gan Rachel Rowe, cyn i Rowe yn dod o hyd Jess Fishlock yn ofod i rolio’r gôl gyntaf heibio’r gôl-geidwad. Roedd hi’n anodd i orfodi gymaint o arbediadau am weddill yr hanner ond roedd Cymru’n amyneddgar ac yn dominyddu’r meddiant, efo Rowe ac Ella Powell yn beryglus ar y dde. Falle gallai Elise Hughes yn well efo peniad cyn yr egwyl, ond roedd Cymru’n gyfforddus, wrth Croatia’n stryglo dianc eu hanner.
Daeth Ffion Morgan ar y cae am yr ail hanner yn lle Powell (anffodus iddi hi) a gwnaeth Cymru’r niwed ymhen deg munud. Sgoriodd Fishlock yr ail hefyd ar ôl iddi hi ddilyn ei hergyd ei hun oddi ar y trawst i benio yn y gôl wag, ac un munud yn ddiweddar sgoriodd Rowe wedi symudiad cyflym i goroni perfformiad werth seren y gêm. Daeth y pedwerydd cyn bo hir ar ôl i James siglo at y postyn pellach i orffen wedi pas hir. Doedd dim byd i wneud i’r ymwelwyr heblaw gobeithio am drugaredd – a gwneud trosedd neu ddau. Roedd Cymru’n fodlon i reoli gweddill y gêm a gwneud eilyddion. Roedd perfformiad bywiog Ceri Holland yn nodedig oddi ar y fainc, ac roedd hi’n anffodus i weld ergyd o bell yn taro’r trawst. Doedd dim ymateb ymosodol o Croatia o gwbl, ond Gemma Evans oedd yn effeithiol i dorri unrhyw gwrthymosod. Felly buddugoliaeth hawdd i gychwyn cyfnod ac ymgyrch newydd i Gymru.
Mae’r wythnos yng Ngogledd Cymru wedi bod yn bositif i’r tîm, efo’r ffocws ar ferched lleol Elise Hughes a Rhiannon Roberts, cyfle i dimau merched lleol i wylio’r tîm yn ymarfer, a buddugoliaeth o flaen torf annogol. Bydd y tîm yn gobeithio i ennill eto ar ddydd Mawrth yn Kosovo, sydd wedi colli yn erbyn Wcráin i gychwyn. Dewch yn ôl i Wrecsam cyn bo hir merched!
SUMMARY SAESNEG
Women’s national team crowds continue to move in the right direction. Wales’ performance was an almost perfect mix of dominating the ball and taking chances when on top. Hopefully this is the right job for Rhian Wilkinson to rebuild her career.
Ro’n i’n gobeithio am siwrne dros y ffin i dreulio amser cyn i mi ddychwelyd i’r gwaith ar ôl wythnos i ffwrdd. Does dim byd yn well i anghofio’r teimladau o boeni am beth sy’n aros ymhlith fy e-byst. Mi ges i ddewisiadau oherwydd rhestr lawn o gemau yn Cymru North a llond llaw yn y gynghrair Gogledd Dwyrain Cymru hefyd. Ond mae Whitchurch Alport yn un o fy hoff lleoedd i fynd. Mi es i yno’n union flwyddyn yn ôl, cyd-digwyddiad bach ( https://taithpeldroed.wordpress.com/2023/04/01/whitchurch-alport-2-walsall-wood-1-1-4-2023/ ) ond baswn i’n hapus i fynd yno’n amlach – yn yr erthygl blaenorol trafodais i’r cyfleusterau wych yno, gan gynnwys rhywbeth prin yng Nghymru, terasiad dan do. Ond am unwaith ro’n i eisiau gwneud rhywbeth gwahanol na pori drwy’r problemau yn pêl-droed Cymreig, ond yn mwynhau rhywbeth arall yn ei lle!
Dylai’r gêm heddiw wedi digwydd yn y Midland League, pum dyrchafiad o’r EFL. Mae’r lleoliad yn apelio i mi ond do’n i ddim yn siŵr am ddisgwyl gymaint o ddrama ar y cae. Doedd y ddau dîm yn mynd i fyny neu i lawr eleni, ac hyd yn oed mae cyfrif Facebook Alport wedi disgrifio’r ymwelwyr Shifnal fel cymdogion, dw i ddim siŵr mae hynny’n wir. Felly ro’n i’n dibynnu ar y gêm ei hun i ddarparu’r adloniant heb destun pwysicach. Falle dylwn i fod yn ddiolchgar am hynny, does dim byd yn fwy dramatig na’r gêm yma yn 2020 pan gyhoeddodd yr arweinwyr Prydeinig yr ail gyfnod clo tra i mi wylio Whitchurch v Skelmersdale yn y glaw…
Ond daeth y ddrama o rywle arall. Roedd y dydd yn wlyb weithiau, a sylwais i bobl yn gwneud sylwadau am y perygl o’r gêm yn cael ei ohirio. Roedd sylwadau yn y bore yn dweud bod y gêm yn mynd ymlaen, a dim byd arall…cyn i mi gyrraedd Whitchurch a sylwi post gan y clwb o 2:06yh yn ymddiheuro am na fydd y gêm ymlaen. Mae clybiau’n dibynnu ar wirfoddolwyr, ac mae’n gwneud synnwyr i drio cyflawni gemau ym mis Ebrill. Ond dydy o ddim yn dderbyniol i fethu dweud unrhywbeth o gwbl am arolygiad y cae tan i’r dyfarnwr ohirio’r gêm yn hwyr. Basai cyhoeddiad am y peth fod wedi gwneud gwahaniaeth i mi, hyd yn oed am 1:30 neu 2:00. Roedd y clwb yn amddiffynnol ar gyfrwng cymdeithasol ond dylen nhw wedi cyfathrebu’n well.
Felly gadawais i’r maes parcio – ar ôl i mi dalu! – yn trio achub y diwrnod. Gwybodais i gallwn i gyrraedd Y Waun i wylio’r ail hanner o’r gêm Cymru North yno. Do’n i ddim yn disgwyl gymaint o ddrama yno chwaith. Bydd Y Waun yn cwympo beth bynnag, ond ers y cadarnhad o’r cwymp maen nhw wedi ennill dwywaith allan o dri a gyfartalu’r llall – ble roedd y cyflwr ‘na’n gynharach! Ond mae’r ymwelwyr Porthmadog yn gwynebu sefyllfa’n fwy ansicr na hynny. Roedd angen i gael pwynt o leia i aros i fyny ar y cae, ond dydy pethau ddim yn syml yn Gymru. Mae Prestatyn yn aros am benderfyniad o’r cosb am ddewis chwaraewr anghymwys, ac yn sefyll yn y safle uwchben Porthmadog! Mae pobl wedi cael digon o’r sefylfeydd oddi ar y cae yn dylanwadu’r canlyniadau ond mae’n digwydd eto ac eto ac eto.
Cyrhaeddais i mewn pryd i weld amser ychwanegol yn yr hanner cyntaf. Roedd Y Waun ar y blaen yn barod, efo gôl sgoriwyd gan Rhys Edwards, chwaraewr sy’n gwisgo gwallt addas i Twisted Sister (does dim digon o bethau fel hyn yn bêl-droed). Ond yn yr ail hanner aeth y traffig dim ond un ffordd, o blaid Porthmadog. Aeth asgellwyr Porthmadog heibio chwaraewyr Y Waun yn haws yn aml, ac aeth y gôl i unioni cyn bo hir, gorffeniad syml gan Rhys Williams (Rhys is the word!). Mi ddaeth Borthmadog yn ôl eto ac eto ond rhywsut arhosodd Y Waun yn y gêm. Dylai Porthmadog wedi sgorio â foli efo amser a gofod, ac roedd ciciau rhydd a chiciau cornel i greu trafferth. Hefyd roedd dau arbediad campus gan Jack Edwards, gôl-geidwad newydd o’r Seintiau Newydd, un oddi ar y trawst. Derbynnodd o (a’r amddiffynnwr Jake Ellison) gerdyn melyn am wastraffu amser, i ddangos ble roedd y gêm yn mynd. Ond rhywsut gallai’r Waun wedi cipio’r fuddugoliaeth, ar ôl iddyn nhw daro’r postyn wedi gwyriad yn ystod ymosod prin. Yn y diwedd roedd angen i’r ymwelwyr setlo am ddim ond un pwynt. Digon i gael cyfle i aros i fyny ar y cae ond bydd rhaid iddyn nhw chwarae yn erbyn Treffynnon, felly maen nhw angen ffafr o’r FAW – rhywbeth eitha cyffredin beth bynnag!
Yn y diwedd mi ges i rywbeth allan o ddiwrnod anodd, gan gynnwys digon o gyfleoedd i ennill dwy gêm. Dw i ddim yn gwybod pryd dw i’n mynd i Whitchurch eto, ond bydd rhaid iddo fo ddydd sych iawn i ystyried y peth eto.
SUMMARY SAESNEG
If you’re having a pitch inspection it really is a minimum standard to actually tell people that it’s happening. Chirk had to grimly hang on in a second half where it all went Porthmadog’s way, although somehow they could also have won. We are in yet another situation where we are waiting for points deductions to influence where teams finish.
Dyn ni’n agosáu’r rhan hollbwysig o’r tymor ym mhob cynghrair. Mae’n enwedig yn wir yn League 2 ar hyn o bryd, efo chwe dîm yn brwydro i gael un o’r tri safle dyrchafiad awtomatig. Heddiw oedd un bwysig i Wrecsam hefyd, efo Mansfield yn dod ar frig y tabl, ac mae’r timau eraill yn chwarae gemau basech chi’n disgwyl eu bod nhw i ennill. Yn sydyn mae cyflwr Wrecsam yn edrych yn rhyfedd, efo cymysg o ganlyniadau gartre Ras gan gynnwys colledion yn erbyn Tranmere a Bradford, ond dim ond un golled oddi cartref allan o chwech. Heddiw oedd y cyfle perffaith i ail-adeiladu hyder er her enfawr i wneud hynny.
Cyn y gêm roedd llawer o drafodaeth am y sefyllfa ariannol oherwydd cyhoeddiad y cyfrifon 2022/23. Mae’r clwb wedi colli £5 miliwn o bunnau dros y tymor, yn gadael dyled o £9 miliwn i’r perchnogion. Dyma rywbeth gwerthfawr i drafod. Dw i’n gallu cofio’n glir sut mae Ryan Reynolds wedi dweud bod na fydd angen i fuddsoddi efo dyled ar ôl iddo fo dderbyn cwestiwn uniongyrchol am y peth yn ystod eu cyflwyniad i’r aelodau WST yn 2020. Doed dim byd annisgwyl am fenthyg arian i glybiau fel perchennog, ond dwedodd o’r peth gwrthwyneb ar y pryd, a ddylen ni ddim yn anghofio hwn. Dw i ddim yn disgwyl gymaint o risg i’r clwb achos mae’r clwb wedi bod yn llwyddiannus ar y cae ac oddi ar y cae. Ond dw i ddim siŵr dylai perchnogion yn llwytho’r risg i gyd ar y clwb a diogelu eu hunain – mae’n iawn i Wrecsam, ond yn fentrus i glybiau eraill. Gallwn i dderbyn y ffaith os roedd y perchnogion yn onest ar y pryd, hyd yn oed heb gytuno a’r ymdrin, ond dw i ddim siŵr pam neb yn siarad am y clwb yn torri addewidion.
Erbyn tri o’r gloch, doedd neb yn poeni am faterion oddi ar y cae, heblaw’r cymysg o amodau tywydd, weithiau daeth y gwanwyn, weithiau glaw drwm. Roedd hi’n anodd i ymdopi’n gynnar, a doedd yr hanner cyntaf yn glasur. Dylai Elliot Lee yn mynd ar ben ei hun i Wrecsam, ac roedd Wrecsam yn lwcus i osgoi cosb ar ôl iddyn nhw greu eu problemau eu hunain. Ond pan aeth y cyfle cyntaf, mi aeth o i Wrecsam, wedi pas wych o’r amddiffyn gan Max Cleworth i ddod o hyd Andy Cannon, i groesi at Paul Mullin, a dydy o ddim yn methu yno. Aeth y gôl allan o nunlle i ddweud y gwir, ac heblaw un ergyd gan Mansfield drwy’r cyrff heibio’r postyn doedd dim digwyddiadau eraill. Nid adloniant i’r cynulleidfa ar Sky ond dim cwyniant i’r dîm Phil Parkinson, yn enwedig oherwydd gêm tawel Davis Keillor-Dunn, cyn-chwaraewr Wrecsam.
Gwelon ni ddechrau positif gan Wrecsam wedi’r egwyl ond trododd y gêm mewn cyfnod lwcus iddyn nhw. Daeth Arthur Okonkwo i ymyl y cwrt cosbi i gasglu’r pêl, ond cipiodd Keillor-Dunn y pêl i ergydio i’r gôl wag, ond penderfynodd y dyfarnwr fod trosedd ar y gôl-geidwad. Tipyn bach yn feddal yn fy marn i ond doedd neb yn dadlau â’r dyfarnwr. Cyn bo hir, aeth Wrecsam i fyny’r cae, ac er rhai pasiau llac roedd digon o berygl i ddenu trosedd ar Luke Bolton yn y cwrt cosbi. Roedd y cic o’r smotyn gan Mullin yn agos i’r gôl-geidwad ond yn bwerus i’r to’r rhwyd. Roedd 25 munud ar ôl ond doedd dim lot o gred gan yr ymwelwyr; gadawodd Keillor-Dunn i gyflwyno chwaraewyr uniongyrchol, ond roedd gôl arall Wrecsam yn fwy tebygol. Yn y diwedd roedd dwy gôl yn ddigon heb gymaint o bryder…heblaw am y glaw.
Diwrnod llwyddiannus i Wrecsam, efo Mullin yn edrych yn hyderus eto, a pherfformiadau da iawn gan Andy Cannon yng nghanol cae a Luke Bolton ar y dde. Mae Crewe wedi cael gêm ddi-sgôr felly mae’r gemau ail-gyfle’n edrych yn debygol iddyn nhw, ond mae’r pump eraill yn dal yn cystadlu am y pencampwriaeth. Ymddangosodd enfys ar y chwiban olaf, falle bydd aur ar ei ben i Wrecsam cyn bo hir. Dyn ni’n gallu anghofio am y dyled os mae hynny’n wir.
SUMMARY SAESNEG
Pre-match chat about debt is soon forgotten when the ball comes out. Mansfield were ultimately kept quiet with Davis Keillor-Dunn having a quiet, but unlucky, return. Paul Mullin looks like he has his confidence back.
Taith Pêl-Droed 